VENDENDI liberos jus

VENDENDI liberos jus

Parentibus concessum ex Romuli lege, cum iure vitae et necis, ac potestate δεσποτικῇ cousque se extendebat, ut ter vendere licitum fuerit filium, semel filiam et coeteros liberos, antequam emanciparentur. Unde et in LL. XII. Tabular. cautum legimus, Si. Pater. filium. ter. venum. duit. filius. a. Patre. liber. esto. liberos coeteros. semel. si. venum. duit. sui. iuris. sunto: mitiori tum Servorum conditione, quos semel liberos ac sui iuris factos in servitutem retrahere non licebat, ut annotavit Dionys. Halicarn. l. 2. καὶ τοῦτο συνεχώρησε τῷ πατρὶ, μέχρι τῆς τρίτης πράσεως, ἀφ᾿ ις̔῾οῦ χρηματίξεςθαι, μείξονα δοὺς ἐξουσίαν πατρὶ κατα παιδὸς, ἢ δεσπότῃ κατα δούλου. Sed ius istud mutavit, neque concessum fuit Patribus liberos vendere; priusque id abrogatum est, antequam vitae necisque potestas in liberos Patribus denegaretur, l. 10. Cod. de patr. pot. Interim et hîc aliquid aulo post immutatum est, nam Pauli IC. temporibus, si cogeret egestas, adeo ut ipse pater non posset alendis liberis sufficere, vendere eos illi licuisse, docet is, l. 5. Sentent. tit. r. §. 1. Nec tamen id diu mansit, sed omni omnino liberorum venditione Patribus interdictum est, uti constat e Diocleriani constitut. l. 1. C. de Patribus q. f. s. distraxerunt. Cum tamen obtineri non posset, ut Patres egeni ab oppignoratione, si non venditione liberorum, abstinerent: utrâque hâc Patribus interdixit Constantinus M. l. 2. Cod. Theodos. de alimentis, quae inopes Parentes de publico petere debeant, quod factum A. C. 322. Annô dein sequenti nullô modô eripi posse libertatem. idem constituit, d. l. 10. Cod de Patr. pot. Verumne sic quidem potuit extorquere a populo Imperator, quin Patres inopiâ laborautes liberos suos venderent victûs causâ, quantumvis ipse, ne fieret, Legibus cavisset: itaque sanguinolentos adhuc et a matre rubentes liberos parentibus victûs causâ vendere permisit, l. 2. c. de Patribus qui liberos suos distraxerunt: qui tamen pretium aut vicarium offerendo vindicabantur in libertatem. Dion. Chrysost. Orat. 15. (quam compensationem sustulit Valentinianus Imperat. l. unic. C. Theodos. tit. cit.) mansitque constitutio haec usque ad Theodosii M. tempora, quod ad venditionem liberorum victûs causa attinet. At cum A. C. 447. fames universam Europam vexaret, Italici homines filios et Parentes vendiderunt, quos Placidius Valentinianus redimi praecepit, sub quintae adiectione, Novell. 11. Valentin. Quibus tamen optimorum Imperatorum sanctionibus malae huic mercaturae obviam penitus itum non est, cum in Lucanis, Conventu Leucotheae, natali D. Cypriani, a Parentibus liberi passim distraherentur, Laur. Pignorius, Comm. de Servis. Nec omittendum, ex lege Romuli praefata, (quâ adeo sanctum ius Patriae potestatis fecerat, ut ter vendendi filium facultatem daret Patri, sicque post primam et secundam mancipationem, si quô casu libet esset factus, in eius potestatem filius recideret) fluxisse ritum emancipations Filiorum, quâ ut ius illud imaginariâ mancipatione solveretur, ter illam repeti, eoque ter nummô appensô, duabusque manumissionibus et denique remancipatione ac manumissione, peragi necesse erat. Inde nec Adoptio erat iusta, nisi naturalis Parens tertiâ mancipatione in iure cessisset, ut est apud Gellium, l. 5. c. 19. Vide Ioh. Frid. Gronov. de Pecun. Vet. l. 4. c. 7. Serapion vero etiam se ipsum vendidit,

quod et de Russis, sed aliô longe fine, scribunt Rerum Mosc. Scriptores; de aliis supra vidimus, voce Obnoxiatio. Ut et de Atheniensibus hoc addam, apud illos ante Solonis νομοθεϚίαν, non tam Lege, quam moribus Populi, licebat similiter liberos vendere, ut scribit Plut. in Solone, πολλοὶ δὲ καὶ παῖδας ἰδίους ἠναγκάζοντο πωλεῖν οὐδεὶς γὰρ νόμος ενώλνε. At vero Solon Legem hanc tulit, Μὴ ἐξεϊναι ςθυγατέρας πωλεῖν, μήτ᾿ ἀδελφὰς, πλην` ἄν μὴ λάβῃ παρθένον ἀνδρὶ συγγεγενημένην, Filiam aut sororem vendere nemini ius esto, nisi in ea adhuc Virgine moechum deprehenderit, apud Eundem, ibidem. Vide Sam. Petitum, Commentariô in Leges Atticas, l. 2. tit. 4. qui etiam l. 5. tit. 3. de Emptione, Venditione, et Evictione, ex Iure Attico egregie disserit. Coeterium Venalium rerum, in Foro, apud cosdem Athenienses, cura fuit, penes Agoranomos: quorum erat videre, ut religiose observa retur Lex, quae vetabat in Foro mentiri, idque περὶ ὠνίων maxime, Α᾿ψευδεϊν κατὰ την` ἀγορὰν, In Foro ne mentiuntor, cuius meminit Hyperides apud Harpocrationem. Ne itaque ullatenus imponerent, seu Venditores, seu Emptores, cavebant, Hinc eriam re nondum Emptori traditâ, sed arrâ

tantum a Venditore acceptâ si hic a contractu recederer, adversus cum competebat emptori βεβαιώσεως actio, Harpocrat. e Lysia: quamvis vix res venales sine pecunia dabant, unde Plautus Asinariâ, Actu 1. se. 3. v. 47. Graecâ mercari fide dixit. Imo adeo omnem in Foro fraudem praecavere annisi sunt Athenienses, ut Aristonici Lege caurum sit, ne Piscarii pisces minoris, quam indicâssent, venderent: si secus fecissent, in carcerem raperentur, τοὺς ἰχθυουπώλας μὴ ὐποδοῦναι τοὺς ἰχθύας ἐλάτονος ἧς εἶπον τιμῆς, ἢεἰς τὸ δεϚμωτήριον ἀπάγεςθαι, quam laudat Alexis Comicus in Lebete. Iisdem, ne pisces putridos aut marcidos aquâ, ut viderentur recentes, rigarent, Lege itidem interdictum est, Τοὺς ἰχθνοπώλας μὴ ῤαίνειν τοὺς ἰχθῦς σαπροὺς, quam refert Xenarchus Πορφύρᾳ. Sed Opsonomis in specie Forum Piscarium curae erat: in genere vero Agoranomis, ut dictum, res venales curandae incumbebant, ut iam visum supra, ubi de Foro: at plura apud Petitum, Opere praef. l. 5. tit. 3. Nec omittendum, quod Strabo, l. 14. memorat, ad venditionem Piscium significandum, nolâ Veteres fuisse usos; cui Plut. Sympos. l. 4. c. 4. adstipulatur. Idem Strabo. l. seq. apud Indos fuisse Aediles memorat, qui fructus maturos signô datô curaverint vendi, quod notavit, post Cael. Rhodiginum, Antiqq. Lect. l. 19. c. 10. Ioh. Langius, Medicinal. Epist. Isaac. Casaubonus, ad l. 19. Strab. et Hieronymus Mercurialis, Variarum Lect. l. 1. c. 25. Hodieque Antverpiae Venditiones tintinnabuli signô plateatim indicari solere, docet Franc. Sweertius, Notis in Hieronymum Magium de Tintinnabulis c. 3. Vide quoque supra in voce Venalis. Addam saltem, vendendi auctorem Liberum patrem tradi Plinio, l. 7. c. 56. utque emptori novum mercimonium feliciter eveniret, udâ lauro id aspergi consuevisse, ex Ovidio, l. 5. Fastorum de quo more plura apud Car. Paschalium, Coronarum l. 8. c. 8. Vide quoque

supra ubi de correlata Emendi voce.